LANDSCHAPPEN IN BEELD

Gooise stuwwal "Naardereng"
De Naardereng ligt op het meest noordlijk deel van de Gooise stuwwal ( Gooise Noordflank) en eindigt in het Gooimeer. De Naardereng hoort tot het grondgebied van de gemeente Naarden en ligt direct tussen de gemeente Huizen en het Gooimeer. Oorspronkelijk hoorde dit gebied bij de gemeente Huizen. Meer naar het westen, richting Naarden, gaat de Naardereng over in Oud Naarden. Hier werd in het verleden veel zand afgegraven dat naar Amsterdam werd verscheept. De Naardereng bestaat uit een afwisselend landschap met lichte glooiingen en een aantal lage heuvels, nog in gebruik zijnde akkers, houtwallen en bosranden. De totale oppervlakte bedraagt circa 70 hectare. Uit vondsten van gebruiksvoorwerpen ( o.a. een stenen vuistbijl) en blijkt dat gedurende het stenen tijdperk in dit gebied al mensen moeten zijn geweest en mogelijk hebben gewoond. In vergelijk met de andere engen in het Gooi is de Naardereng de relatief best bewaarde eng van het Gooi. Uitgebreide zandafgravingen ( zoals op de Blaricummer Eng ) en substantiële stadsuitbreidingen zijn in de Naardereng niet aan de orde geweest. Het akkeroppervlak is weliswaar sterk afgenomen door de aanplant en verwildering van eikenhakhoutbosjes en later in de jaren 50 van de vorige eeuw de aanplant van naaldhout voor de woningbouw en nu voor de kerst, maar de veldwegen, akkertjes en houtwallen liggen nog op dezelfde plaats als in het verleden. De grofzandige akkers worden tegenwoordig voornamelijk gebruikt voor de teelt van oorspronkelijke gewassen zoals boekweit, winter en zomertarwe. Zoals in veel Gooise engen hebben in de Naardereng ook op diverse plaatsen bijenschansen gestaan. Vandaag de dag zijn daar nauwelijks nog resten van terug te vinden. Van o.a de schans bij de Aalberg is niets meer te achterhalen. En van de aarden wal waarbinnen de bijenkorven stonden zijn in de buurt van de Eukenberg nog vaag enige resten te achterhalen als een lage wal in het landschap. Eikenhakhout & spaartelgen Goed te zien is dat hier tussen de nog steeds in gebruik zijnde zandige akkers restanten liggen van oude houtwallen en verwilderde eikenhakhoutbosjes. Deze ooit aangeplante zomereiken op een wal, in de vorm van hakhout of spaartelgen, vertegenwoordigen tegenwoordig een waardevol cultuurhistorisch - maar ook genetisch erfgoed. Eikenhakhoutbosjes werden vaak gebruikt als afscheiding tussen de akkers en komen veel voor op oude zandgronden. Eikenhakhout werd om de tien tot vijftien jaar laag bij de grond gekapt ten behoeve van brandhout voor bijvoorbeeld de visrokerijen in Huizen, ook vond het een toepassing als geriefhout. Het zogenaamde geriefhout werd door de boeren gebruikt om bijvoorbeeld stelen voor boerengereedschap te maken. Ook hekpaaltjes rond een weiland werden van geriefhout gemaakt, terwijl de langere en dunne eikentakken voor het dak van de boerderij werd gebruikt. Een typische toepassing van eikenhakhout is de bereiding van looizuur voor de leerlooierijen. Hiervoor werd de schors ( eek ) van de stammen losgeklopt en werden de stammetjes geschild. De schors werd vervolgens fijngemalen en vermengd met water. Na enige tijd bevatte het water voldoende looizuur om huiden mee te kunnen looien en er leer van te maken voor schoenen of kleding. Wanneer het eikenhakhout niet meer elke tien tot vijftien jaar bij de grond wordt afgekapt, dan zullen deze, over het algemeen, zomereiken tot solitaire bomen met meerdere opgaande stammen ( de spaartelgen) doorgroeien. Een eikenbos dat uit oorspronkelijk eikenhakhout is ontstaan wordt ook wel een eikenspaartelgenbos genoemd. Waterbomen In tegenstelling tot de natuurlijke eenstammige groei van een boom zijn in de Naardereng veel beuken en eiken te vinden die zich kort boven de grond splitsen in vier en soms meer stammen oftewel de telgen. Vier van deze meerstammige bomen kregen van de hondenliefhebbers de titel "waterboom", omdat in het bekken tussen de stammen water blijft staan dat tijdens regenval werd verzameld. Inmiddels blijken veel dorstige honden deze bomen moeiteloos te kunnen vinden. Een van deze bomen werd zelfs voorzien van een pollepel aan een ketting zodat er gemakkelijk water voor de honden kan worden getapt door de baasjes. Klifkust en Oud Naarden Er zijn een aantal "bergen" in de Naardereng en het aangrenzende landgoed Oud Naarden te vinden. De Venusberg werd rond 1650 tot een uitzichtheuvel opgehoogd en voorzien van een monumentale leeuw. De tot dan toe gebruikte naam Venusberg veranderde daarna vrij snel in Leeuwenberg. De Vijverberg lag vrijwel tegen de kust van de toenmalige Zuiderzee. In de tweede helft van de 17 de eeuw ontstond hier het haventje van Oud Naarden. Vanuit dit haventje werd het zand uit onder andere de zanderij Oud Bussem van naar Amsterdam verscheept. De Aalberg ( 9 mtr.) en de Eukenberg ( 14,3 mtr.) bij Huizen zijn de twee hoogste heuvels in de Naardereng en bieden een mooi uitzicht over het Gooimeer met aan de horizon Flevoland en het oudste deel van Almere; Almere-Haven. De Eukenberg is een kunstmatige heuvel die door mensen werd opgeworpen. In de Middeleeuwen was de Eukenberg een baken voor de kustvaart op de Zuiderzee. In de tijd dat de Amsterdamse kooplieden zich voor 't Gooi, in het bijzonder Oud Naarden, begonnen interesseren viel hun oog ook op de Naardereng. Tot midden vorige eeuw stond bijvoorbeeld op de Eukenberg een theekoepel annex zomerhuisje. Vanaf de Eukenberg tot de Zuiderzee liep een berceau (loofgang) van eikenbomen. De Aalberg ligt dicht tegen de rand van het Gooimeer aan en heeft een vrij uitzicht over het Gooimeer. In het verre verleden kalfde bij storm het water van het grootste binnenmeer, het Aelmere, delen van de Gooise stuwwal langs de kust af. Na de Sint-Luciavloed in 1287 vormde zich echter een open verbinding met de Noordzee en ontstond de Zuiderzee. Door de nu ontstane binnenzee, waar ook sprake was eb en vloed, sloegen grote delen van de stuwwal weg, waardoor er een zogenaamde klifkust ontstond. Deze plotselinge sterke verlaging van het maaiveld is goed te zien bij de Eukenberg en bij de kust van Oud Naarden. De hooggelegen bosgrond op de stuwwal verloopt hier redelijk stijl naar de laaggelegen rietzoom en vervolgens in het Gooimeer. Op de akker voor de Eukenberg zijn resten van bewoning daterend uit de Middeleeuwen en de bronstijd gevonden.
	WINTER bijgewerkt op: 03-01-2014 ZOMER bijgewerkt op: 11-8-2013	VOORJAAR bijgewerkt op: 25-4-2013 NAJAAR bijgewerkt op: 23-11-2013

LANDSCHAPPEN IN BEELD - flora & fauna door de seizoenen heen

Optimale resolutie: 1024x768 ]:[ Klik op de afbeeldingen voor vergroting ]:[ naar: sitemap

Contact: ]:[ Copyright: Bernd S.